Wigilia – wieczór poprzedzający ujrzenie świata przez dzieciątko Jezus, a więc Jego narodziny w betlejemskiej stajence, to dzień wyjątkowy dla każdego katolika. W żadnym względzie jednak jego znaczenie nie powinno redukować się do wielkiej uczty i składanych sobie życzeń. Przypominamy najważniejsze fakty o Wigilii Bożego Narodzenia i wigilijnych zwyczajach.
Wieczerza wigilijna jest niewątpliwie echem starochrześcijańskiej tradycji wspólnego spożywania posiłku będącego symbolem braterstwa i miłości między ludźmi. Ale gdy mówimy o Wigilii Bożego Narodzenia, nasze myśli wykraczają poza stół przykryty białym obrusem i zastawiony dwunastoma tradycyjnymi potrawami. Wszak to właśnie w ten dzień w gronie rodzinnym czytamy Pismo Święte, a w nim fragmenty Ewangelii według św. Mateusza lub Ewangelii według św. Łukasza. Obok lektury Biblii, nie powinno także zabraknąć wspólnej modlitwy.
Przełamując się opłatkiem z bliskimi, składamy życzenia na cały następny rok. Warto pamiętać, by treść naszych życzeń, poprzedzona refleksją na temat danej osoby i naszej relacji z nią związanej, nie ograniczała się do spraw materialnych, czy też sukcesów zawodowych, ale by również obejmowała to, co potrzebne dla duszy. Łamanie się opłatkiem oraz późniejsza wspólna uczta i kolędowanie to także okazja do poświęcenia czasu tym, dla których brakuje nam go na codzień.
Wigilijnym zwyczajem jest także pozostawienie jednego nakrytego, wolnego miejsca przy stole. Niegdyś czyniło się tak z uwagi na pamięć o bliskich zmarłych. Współcześnie puste miejsce przy stole najczęściej uzasadnia się pamięcią o ubogich i samotnych.
Wieczerza wigilijna i jej korzenie
Uroczystość Bożego Narodzenia wprowadzono do kalendarza świąt kościelnych w IV wieku. Dwieście lat później ustaliła się tradycja wieczornej kolacji, zwanej wigilią. Wieczerza wigilijna jest niewątpliwie echem starochrześcijańskiej tradycji wspólnego spożywania posiłku, zwanego z grecka agape.
Gdy w drugiej połowie IV w. Synod w Laodycei zabronił biesiadowania w świątyniach, zwyczaj ten przeniósł się do domów wiernych. W Polsce Wigilię zaczęto obchodzić wkrótce po przyjęciu chrześcijaństwa, choć na dobre przyjęła się dopiero w XVIII w.
Wigilia (łac. czuwanie) – pierwotnie oznaczała straż nocną i oczekiwanie. W słowniku kościelnym nazywa się tak dzień poprzedzający większe święto. Dawniej w każdą wigilię obowiązywał post. Do stołu wigilijnego siadano, gdy zabłysła pierwsza gwiazda. Miała ona przypominać Gwiazdę Betlejemską prowadzącą pasterzy i magów do Betlejem.
W polskiej tradycji to ojciec rodziny lub najstarszy wiekiem rozpoczynał wieczerzę modlitwą, odczytaniem opisu narodzenia Pańskiego z Ewangelii św. Łukasza. Następnie dzielono się opłatkiem i składano sobie życzenia. Pod choinką ustawia się często żłóbek, dla upamiętnienia narodzenia Pana Jezusa w Betlejem. Układa się pod nią także prezenty dla najbliższych.
Wigilia Bożego Narodzenia – święto rodziny
Wigilia w polskiej obyczajowości jest świętem rodzinnym. Podobnie jak w Polsce Wigilię obchodzi się na Litwie, na Białorusi, na Ukrainie wśród katolików łacińskich, w Czechach i na Słowacji. Nieznany poza terenami dawnej Rzeczypospolitej jest zwyczaj łamania się opłatkiem.
Po wigilii katolicy udają się tradycyjnie na pasterkę. Pasterka jest pamiątką z pierwszych wieków chrześcijaństwa, kiedy nabożeństwa nocne należały do stałej praktyki Kościoła. Pierwsze Msze św. o północy 24 grudnia sprawowano w Betlejem. W Rzymie zwyczaj ten znany był już za czasów papieża Grzegorza I Wielkiego, pasterkę odprawiano przy żłóbku Chrystusa w bazylice Matki Bożej Większej. Charakter tej liturgii tłumaczą pierwsze słowa invitatorium, wprowadzenia do Mszy: „Chrystus narodził się nam. Oddajmy mu pokłon”.
Kościoły w okresie Bożego narodzenia zdobi żłóbek. Żłóbek w dzisiejszej postaci zawdzięczamy św. Franciszkowi. Historia tej tradycji jest jednak znaczenie dłuższa i sięga piątego wieku. Wtedy, jak głosi podanie, żłóbek Jezusa przeniesiono z Betlejem do Rzymu i umieszczono w bazylice Matki Bożej Większej. Także Pasterkę w Rzymie odprawiano początkowo tylko w tym kościele.
Źródło: PCh24.pl